شیمی درمانی
مقصود از شیمی درمانی، درمان بیماری از طریق بکار بردن داروهای گوناگون است. ودر معنای خاص آن که امروزه بکار برده می شود غرض درمان دارویی تومورهای گوناگون ( یا به اصطلاح سرطان ) است. استفاده از داروهای ضد سرطان یا شیمی درمانی یکی از چند راه درمان این گونه تومورها است و می توان آن را با روشهای دیگری مثل جراحی و پرتو درمانی توام کرد. شیمی درمانی در معالجه تومورها بسیار موثر بوده و امروزه با کشف داروهای جدید ضد تومور این تاثیر رو به افزایش است.
در این بخش به پرسشهای احتمالی بیمار یا اطرافیان وی پاسخ داده می شود.
بیمار چگونه شیمی درمانی می شود؟
بیشتر داروهای ضد تومور را به یکی از روشهای زیر به بیمار می دهند:
1- خوراکی
2- تزریق عضلانی
3- تزریق وریدی
4- داخل صفاقی
5- داخل کانال نخاع
*آیا شیمی درمانی درد دارد؟
معمولا مصرف داروهای شیمی درمانی دردی بدنبال ندارد. در مورد موارد خوراکی و یا تزریق عضلانی مانند سایر داروهای هم شکل هستند. در مورد داروهای داخل وریدی باید گفت اگر دردی هم داشته باشد در همان موقع زدن سوزن است. بیمار شاید از سوزش خفیفی در جای سوزن شکایت کند.
بعضی داروها شاید در هنگام تزریق باعث ناراحتی های جزئی مثل احساس گرما یا دل بهم خوردگی بشود که مدت اینگونه عوارض بسیار کوتاه است. اگر دارویی را اشتباهی زیر پوست تزریق کنند یا دارو از دیواره رگ به بیرون راه پیدا کند جای تزریق متورم شده درد شدیدی می گیرد. اگر در وقت تزریق دردی احساس کردید فورا به پزشک یا پرستار مسئول اطلاع دهید.
عوارض جانبی شیمی درمانی:
عوارضی مانند ریزش مو و احساس خستگی معمولا در هفته های اول دوره درمان آغاز می شود و تا آخر آن ادامه دارد. بعضی دیگر مثل تهوع و استفراغ معمولا یکی دو ساعت پس از تزریق شروع می شود و حداکثر تا 48 ساعت بعد ادامه پیدا می کند. عموما اکثرا این گونه عوارض پس از قطع دارو کم کم از بین خواهد رفت.
بی شک عوارض جانبی چیزهای چندان خوشایندی نیستند اما اگر آنها را دریک کفه ترازو بگذارید و بهبودتان را درکفه دیگر، آن وقت می بینید که به تحملش می ارزد.
در طول درمان کم کم از پاره ای عوارض جانبی کاسته می شود و این حاصل سازگاری بدنتان با داروست.
*چرا اینهمه روی تغذیه خوب تاکید می شود؟
شما با تغذیه درست و مناسب بهترین فرصت ممکن را برای بدنتان فراهم می کنید تا با بیماری دست و پنجه نرم کند. نظر متخصصان این است که تغذیه متعادل و متناسب به قدرت بیمار در تحمل عوارض جانبی می افزاید. تغذیه درست و مناسب یعنی انتخاب غذاهای گوناگون که ویتامین ها و مواد معدنی و پروتئینی و مواد لازم دیگر را به بدن برساند. غذایی بخورید که هم کالری کافی برای حفظ انرژی و وزن بدنتان را داشته باشد و هم حاوی پروتئین کافی باشد که برای بازسازی سلولهای طبیعی پوست و مو و سایر اندام هایی که در شیمی درمانی آسیب دیده لازم است.
چه غذایی بخوریم؟
برای آنکه یک برنامه غذایی درست داشته باشید نوصیه می شود بیشتر از این مواد غدایی استفاده کنید.
- میوه و سبزیجات : تامین ویتامین ها و مواد معدنی
- مواد گوشتی مثل ماهی، مرغ، گوشت قرمز: تامین پروتئین مواد معدنی و ویتامین ها
- تخم مرغ: منبع خوب پروتئین
- شیر و فرآورده های لبنیاتی
*بی اشتهایی چطور برطرف می شود؟
شیمی درمانی می تواند عادات غذایی شما را به هم بریزد. اغلب کم اشتهایی یا بی اشتهایی و بی میلی به غذا از عوارض شیمی درمانی است. ( گاهی بر عکس فرد پرخور می شود ). این عارضه ( کم اشتهایی ) درچند روز اول و پس از آغاز هر دوره درمانی در بیمار پدیدار می شود. یک راه خوب رفع بی اشتهایی اضافه کردن دفعات غذا خوردن و کاستن از میزان هر وعده است. قدم زدن قبل از خوردن غذا موثر است.
خیلی از بیماران اشتها به گوشت و فرآورده های گوشتی را از دست می دهند و علتش اختلالی است که در اثر شیمی درمانی در پرزهای چشایی پیدا می شود. در اینصورت مزه گوشت در دهان بیمار تلخ می شود. بازدن چاشنی ها و سس های مختلف می توان گوشت را خوش طعم کرد. برخی بیمارن عقیده دارند وقتی با قاشق و چنگال غیر فلزی غذا می خورند گوشت کمتر در دهانشان تلخ می شود.
چقدر مایعات بخورید؟
برخی داروهای شیمی درمانی روی کلیه ها و مثانه اثر مستقیم دارند. اگر درمیان داروهای شما از این نوع داروها باشد ( طبق نظر پزشکتان ) ضروری است که در 48 ساعت اول پس از تزریق مایعات بیشتری خصوصا از نوع چای و آبمیوه بخورید. بطور کلی مصرف زیاد مایعات برای دفع دارو از بدن و کاهش عوارض جانبی آن کمک موثری است.
با عوارض جانبی چه باید کرد؟
در این بخش پیشنهادهایی می شود که با رعایت آنها می توانید عوارض جانبی شیمی درمانی را آسان تر تحمل کنید. ناگفته نماند که شما دچار همه عوارض که اینجا می خوانید نخواهید شد بلکه گاهی یک و حداکثر چند تای آنها گریبانگیر شما خواهد شد.
